محیا صدیقیان:

اصغر فرهادی فیلمساز برجسته کشورمان نیازی به معرفی ندارد. انبوه موفقیت بین المللی، او را در شمار معتبرترین فیلمسازان مستقل جهان قرار داده است. کسب دو اسکار بهترین فیلم خارجی زبان( جدایی نادر از سیمین Ùˆ فروشنده)ØŒ جایزه بهترین فیلمنامه جشنواره Ú©Ù†( فروشنده) خرس طلایی بهترین کارگردانی جشنواره برلین( درباره الی)ØŒ بهترین فیلم خارجی زبان گلدن گلوب( جدایی نادر از سیمین) تنها بخشی از انبوه جوایز مهمی هستند Ú©Ù‡ فرهادی موفق به کسب آنها شده است. چاپ کتاب مجموعه گفت Ùˆ گوهای او درباره آثارش بدون Ø´Ú© فرصتی مناسب برای علاقه مندان به سینما Ùˆ خصوصا دانشجویان این حوزه فراهم Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ با جزئیات بیشتری از شیوه کار او آشنا شوند. اسماعیل میهن دوست، منتقد، نوسینده، پژوهشگرسینما Ùˆ فیلمساز از سال 91 Ùˆ به تناوب، جلسات گفت Ùˆ Ú¯Ùˆ را با فرهادی ترتیب Ù…ÛŒ دهد Ùˆ تلاش Ù…ÛŒ کند وجوه مختلف کار او را مورد واکاوی قرار دهد. پیش از این، چاپ های قبلی این کتاب توسط نشرهایی چون روشنگران Ùˆ رونق منتشر شده بود. چاپ جدید این کتاب Ú©Ù‡ توسط انتشارات چترنگ وارد بازار کتاب شده است، علاوه بر پوشش مطالب قبلی، حاوی پیوست هایی چون گفت Ùˆ Ú¯Ùˆ درباره فیلم فروشنده است. کتاب رو در رو با اضغر فرهادی این امکان را فراهم کرده است Ú©Ù‡ برای هر کدام از فیلم های فرهادی، در جواب این پرسش Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ شد ساخته شد، پاسخی جالب دریافت کنید. رقص در غبار از ایده ای واقعی درباره مارگیران Ùˆ انگشت های قطع شده شان Ú©Ù‡ برای فرهادی تعریف شده بود Ù…ÛŒ آید. شهر زیبا، طرح بسیار تغییر یافته ÛŒ قسمتی از سریال داستان یک شهر درباره اسید پاشان محکوم به اعدام است. چهارشنبه سوری، با حضور شب عید یک نظافتچی در منزل فرهادی جرقه ایده اش مشتعل شد Ùˆ تا فروشنده Ú©Ù‡ باز ریشه اش در همان سال ها ÛŒ ساخت سریال داستان یک شهر Ø´Ú©Ù„ گرفته بود Ùˆ به دلیل ناممکن بودن پرداختن به موضوع اجاره خانه ای Ú©Ù‡ ساکن قبلی اش یک روسپی بوده، رها شده بود.حتی برخی ایده های فرعی داستان فیلم ها هم در لابه لای این گفت Ùˆ Ú¯Ùˆ ها مطرح شده است: مثلا اینکه چرا شخصیت مرد مزاحم در فروشنده، مردی در اواخر میان سالی انتخاب شده است، به خاطره ای از فرهادی باز Ù…ÛŒ گردد Ú©Ù‡ زمانی دیده بود راننده ای مزاحم یک خانم شده است Ùˆ خواسته بود به Ú©Ù…Ú© او برود Ú©Ù‡ متوجه شده راننده، مردی مسن Ùˆ به دور از انتظار اولیه اش بوده است. اینکه ایده های اصلی Ùˆ فرعی یک فیلم، چگونه از دل یک خاطره، یک واقعیت یک رویا، یک موسیقی، یک مواجهه Ùˆ .. Ø´Ú©Ù„ Ù…ÛŒ گیرند هم برای تازه واردان به سینما Ù…ÛŒ تواند مایه یادگیری باشد Ùˆ هم برای تحلیل گران فیلم های یک فیلمساز Ú©Ù‡ چگونه تجربه، مکاشفه Ùˆ واقعیت Ù…ÛŒ توانند منبع الهام باشند. پیگیری میهن دوست در استخراج این منابع الهام قابل توجه است. مثلا برای فروشنده، او از ماجرای رها کردن دو طرحی Ú©Ù‡ قرار بود فرهادی بعد از جدایی Ùˆ گذشته در خارج از ایران بسازد Ùˆ نساخت شروع به پرسش Ù…ÛŒ کند Ùˆ ایده را با تمایل فرهادی به تئاتر در Ù…ÛŒ آمیزد Ùˆ البته از تجربه های قبلی دیگر هنرمندان با همین موضوع تجاوز، انتقام Ùˆ روسپی Ùˆ... هم سراغ Ù…ÛŒ گیرد. فرهادی در پاسخ به سوالات میهن دوست بسیار سخاوتمندانه عمل Ù…ÛŒ کند Ùˆ حرف های شنیدنی بسیاری را درباره چگونگی خلق Ùˆ Ø´Ú©Ù„ گیری آثارش بیان Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ بسیاری از آنها تا کنون بازگو نشده اند. میهن دوست تلاش مجدانه ای دارد برای جست Ùˆ جو در اینکه آن ایده های اولیه، چگونه در بافت داستان، ریتم، روایت Ùˆ Ù¾ÛŒ رنگ جای گرفته اند Ùˆ از Ø´Ú©Ù„ خام اولیه شان به سوی صیقل یافتگی حرکت کرده اند Ùˆ نهایتا با ابعاد مختلف کارگردانی Ú†Ù‡ در حوزه انتخاب بازیگر( نوع Ùˆ چگونگی بازی گیری از آن ها) Ùˆ بقیه عوامل فیلم، Ùˆ Ú†Ù‡ در انتخاب زاویه دوربین Ùˆ نوع لنز Ùˆ Ú†Ù‡ در طرحی میزانسن تبلور اجرایی به خود گرفته اند. مثلا برای درباره الی میهن دوست از تعداد بازنویسی های فیلمنامه، طولانی بودن مقدمه ÛŒ فیلمنامه Ùˆ جبران آن با تنیدن قصه های فرعی شروع Ù…ÛŒ کند Ùˆ حتی از شغل، پیشینه Ùˆ علایق احتمالی هر یک از آدم های قصه Ù…ÛŒ پرسد Ùˆ سپس عناصر بصری ای را Ú©Ù‡ در بحث های شخصیت پردازی موثر هستند( مثلا بچه Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ Ú©Ù‡ در اولین پلان از الی در کنارش حضور دارد) پیش Ù…ÛŒ کشد Ùˆ تا بحث قرار گیری دوربین روی سه پایه قبل از ناپدید شدن الی Ùˆ بعد از پیدا شدن( جسد) او یا رنگ روسری الی در فصل ساحل Ùˆ نسبت آن با کنتراست آبی Ùˆ قرمز در این سکانس یا چرایی نمای های انگل سپیده در فصل پایانی ادامه Ù…ÛŒ یابد. این دقت نظر در جزئیات ساخت فیلم ها (آن هم آثار پیچیده Ùˆ چند لایه فرهادی) به Ø´Ú©Ù„ مفصل Ùˆ حوصله مند در متن گفت Ùˆ Ú¯Ùˆ ها درباره هر هفت فیلم فرهادی در کتاب آمده است Ùˆ هر کدام Ù…ÛŒ توانند یک متن آموزشی قابل توجه درباره نسبت یک فیلم ساز موفق با طرح، فیلمنامه، روایت، انتخاب عوامل، چیدمان، ضرب آهنگ، رنگ، نور، قاب Ùˆ .. باشند. از این زاویه، رودرو با اصغر فرهادی، فقط گرداوری چند گفت Ùˆ Ú¯ÙˆÛŒ معمولی با یک سینماگر معروف نیست. آنچه در این کتاب Ù…ÛŒ خوانید، فقط منحصر به موضوع، ساختار Ùˆ تبار شناسی فیلم های فرهادی نیست. گفت Ùˆ Ú¯Ùˆ کننده برای نقب بیشتر به شخصیت هنرمند، گاه وارد حوزه هایی Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ گرچه نسبت مستقیم با فیلم خاصی از او ندارند، اما در تبیین Ùˆ شفاف نمایی نسبت او با آنچه در حوزه سینما برایش رقم خورده است اهمیت دارد. سوالات میهن دوست درباره انگیزه فرهادی از نگارش نامه معروفش درباره گورنشینان، نرفتنش به اسکار 2017ØŒ چگونگی حضورش در محیط عمومی بعد از شهرت جهانی اش Ùˆ اینکه آیا این شهرت لطمه ای به تعامل های او با متن جامعه زده است یا نه، یا انتخاب دو کارشناس فضایی برای قرائت پیام او در مراسم اسکار، از همین سنخ هستند. روال گفت Ùˆ Ú¯Ùˆ های میهن دوست، دوستانه Ùˆ در عین حال همراه با رعایت آداب گفت Ùˆ Ú¯Ùˆ است، اما این تقید، مانع از این نیست Ú©Ù‡ سوالات او، Ø´Ú©Ù„ خنثی Ùˆ بدون چالش داشته باشند. کتاب رودررو با اصغر فرهادی، علاوه بر اینکه مجموعه ای به اقتضای خود جامع از نقد Ùˆ تحلیل فیلم های فرهادی Ùˆ تبیین نوع نگاه او به انگاره های مختلف سینمایی، فرهنگی Ùˆ اجتماعی است، اثری درخور درباره ÛŒ خود سینماست. درباره فرم، درونمایه، اجرا، متن، تاویل، سبک ساختار، روایت Ùˆ حتی فلسفه ÛŒ فیلم.